De eerste zinnen van Caesar of niets
Athenaeum Boekhandel vraagt regelmatig vertalers om de eerste zinnen van hun vertaling op de website van Athenaeum toe te lichten. Zo zijn er recent ook de eerste zinnen van Een dag in mei van Scott F. Fitzgerald en van Villa aan de rand van de tijd van Goran Petrovic aan bod gekomen. Deze week de Schwob-titel Caesar of niets van de Spaanse kroniekschrijver Pío Baroja, vertaald en toegelicht door Frans Oosterholt.
Lo individual es la única realidad en la naturaleza y en la vida. La especie, el género, la raza, en el fondo no existen; son abstracciones, modos de designar, artificios de la ciencia, síntesis útiles, pero no absolutamente exactas.
(Het individuele is de enige realiteit in de natuur en in het leven. De soort, de stam, het ras, bestaan in wezen niet; het zijn abstracties, manieren om de dingen te benoemen, hulpmiddelen van de wetenschap, nuttige synthesen, maar niet volkomen exact.)
De eerste zin van Caesar of niets levert geen problemen op. In het Nederlands staat er letterlijk hetzelfde als in het Spaans. De tweede zin is problematischer. Hij begint met drie begrippen die nauw aan elkaar verwant zijn. De betekenissen van especie en género dekken elkaar goeddeels. Género humano en especie humana betekenen allebei ‘menselijk ras’. En daarna nog een keer ras, dat wordt wat veel.
