Kort na elkaar komen bij twee verschillende uitgeverijen nieuwe vertalingen uit van twee belangrijke boeken van Jiří Weil. Bij Uitgeverij Van Gennep is onlangs Leven met de ster (1949) verschenen, bij uitgeverij Cossee verscheen Mendelssohn op het dak (1960).

Het succes van Laurent Binets boek HhhH heeft het werk van Weil opnieuw onder de aandacht gebracht: Laurent Binet: ‘Ik heb een geniaal boek gelezen dat zich afspeelt tegen de achtergrond van de aanslag op Heydrich. Het is Mendelssohn op het dak van Jiří Weil.’

Mendelssohn op het dak speelt in Praag, 1941. Julius Schlesinger heeft van de woedende Reichsprotektor Heydrich persoonlijk het bevel gekregen om het standbeeld van joodse Mendelssohn uit de galerij van componisten op het dak van het concertgebouw te verwijderen. Maar de SS-officier heeft hoogtevrees en geen idee welk standbeeld dat van Mendelssohn is. Dus geeft hij twee Tsjechische werklieden opdracht om het beeld met de grootste neus omver te trekken. Maar de mannen leggen het touw om de nek van Richard Wagner, de favoriete componist van Hitler! Schlesinger probeert zijn fout goed te maken met de hulp van een geleerde Jood. Wat als een slapstickachtige episode begint, wordt al snel een grimmig verhaal.

In Leven met de ster woont voormalig bankbediende Josef Roubíček op een armzalige zolderkamer in bezet Praag. Hij heeft een slaapzak, een tafeltje, een potkachel, een stapel boeken en een aanloopkater, Thomas. In zijn gedachten spreekt hij met zijn grote liefde Růžena, met wie hij voor de oorlog een relatie had. Door zo min mogelijk op te vallen probeert hij het regime van nazi’s te overleven.

Het leven in de stad wordt steeds grimmiger. Hij wordt tewerkgesteld op een joodse begraafplaats aan de andere kant van de stad, moet een ster dragen, wordt bespot en vernederd in de tram en op straat op weg naar huis. Ondertussen worden om hem heen huizen in beslag genomen en mensen in groten getale op transport gezet. Toch blijft Josef denken dat het het beste is om de Duitse verordeningen te gehoorzamen. Totdat op een dag een gebeurtenis hem doet beseffen dat zijn manier van overleven niet de juiste is.

Over Leven met een ster zei Philip Roth: ‘Dit boek is zonder enige twijfel de meest indrukwekkend roman over het lot van de joden tijdens de nazibezetting die ik ooit onder ogen heb gekregen. Ik ken geen boek dat ermee te vergelijken is.’