Een kind in een koffer in een kamp
Naakt onder wolven Bruno Apitz
Vertaling Marten de Vries
Naakt onder wolven is gebaseerd op een waar verhaal en heeft, net als Hans Fallada’s Alleen in Berlijn, een buitengewoon controversiële publicatiegeschiedenis. Dankzij de teruggevonden oorspronkelijke versie komt het verhaal van de geredde Stefan Jerzy Zweig in een verrassend nieuw licht te staan.
Naakt onder wolven groeide na WWII uit tot een klassieker en veroverde een permanente plaats in de boekenkasten
The Guardian
In februari 1945 komt de Poolse Jood Jankowski met een transport naar het kamp Buchenwald. Tegen alle regels van het geheime kampcomité in besluiten drie gevangenen het risico te nemen om het driejarige jongetje dat Jankowski het kamp heeft binnengesmokkeld, te verstoppen en zo misschien te redden.
De Poolse gevangene Jankowski smokkelt op een koude februaridag in 1945 in een oude koffer een driejarig jongetje kamp Buchenwald binnen. Het blijkt – paradoxaal genoeg – de enige mogelijkheid om het kind voor transport naar Auschwitz te behoeden.
Maar het illegale kampcomité ziet haar verzetsacties daardoor ernstig in gevaar gebracht. Het jongetje moet weg, iemand moet hem naar een ander kamp smokkelen. Höfel, Kropinski en anderen zijn het daar echter niet mee eens en verstoppen het kind in de kledingopslag. Zij weten heel goed dat de ontdekking van het kind door de SS met zekerheid de dood voor henzelf én het kind tot gevolg heeft.
Hun gedrag – lang op de latrine, altijd eten halen, maar bijna nooit zelf eten – valt op. Höfel en Kropinski worden wekenlang gemarteld, zonder hun kameraden en het kind te verraden. Ook de gevangene Pippig zwijgt, maar hij overleeft het Gestapoverhoor niet. Een ander wordt door de SS tot ‘informatiediensten’ gedwongen. Als die een lijst met 46 namen van leden van het kampcomité samenstelt, wordt de situatie nog grimmiger. Wie heeft nog een overlevingskans? Hoe dichtbij zijn de geallieerde bevrijders?
Ieder uur telt. Het comité staat voor verstrekkende besluiten en moet laveren tussen de bescherming van de eenling en de verantwoordelijkheid voor de meer dan 50.000 gevangenen. Zullen zij proberen het kamp zelf te bevrijden?
Naakt onder wolven is zo aangrijpend en spannend omdat er voortdurend keuzes gemaakt moeten worden, en vaak de moeilijkste. Mag je voor een goede zaak iemand doodslaan? De redding van de een met de dood van een ander betalen? De methodes van de vijand gebruiken?
De roman laat zien hoe flinterdun de scheidslijn tussen held en verrader soms kan zijn, en waartoe mensen in uiterste nood in staat zijn. Apitz vertelt hun verhalen met inlevingsvermogen en passie.
Dit boek wordt in de literaire bijlage van De Groene Amsterdammer besproken die samen met Schwob en Athenaeum boekhandel is samengesteld.
